“Gün Işığı Vitamini”, “Güneş Vitamini”, “Günden Doğan Vitamin”, “Işık Vitamini”;
Evet, D vitamininden bahsediyorum. Gün ışığında dışarıda olduğunuzda güneş ışınlarının etkisiyle cildinizin altında D vitamini üretirsiniz, bu nedenle D vitamine bu özelliğiyle alakalı istediğiniz lakabı takabilirsiniz.
D vitamini ve kalsiyum kemiklerin sağlıklı kalmasını sağlamaktadırlar. Kalsiyum yönünden zengin (süt, peynir, yoğurt, yeşil yapraklı sebzeler gibi) bir beslenmeniz olsa bile, yeterli D vitamini olmadan kalsiyumun kemiklerinize faydasını göremezsiniz. Bu tam tersi bir durum için de geçerlidir.
D Vitaminin Görevleri:
— Kas yapımı ve hareketinde görevlidir.
— Sinir iletiminde görevlidir.
— Kalsiyum ve fosforun emilimine yardımcı olur.
— Kemik sağlığını korur.
— Beyin fonksiyonlarının gelişimi için önemlidir.
— Vücutta inflamasyonu azaltıcı etkisi bulunmaktadır.
— Bağışıklık sistemi yanıtlarına yardımcıdır.
— Solunum sistemi hastalıklarından korunmada etkilidir.
D Vitamini Eksikliğinde Neler Görülebilir:
— Osteomalazi
— Osteoporoz
— 6-24 aylık çocuklarda iskelet deformiteleri ( raşitizm ).
Raşitizm kemikte kalıcı deformitelere neden olabilir, kasları zayıflatabilir ve büyümeyi durdurabilir.
— Çocuklarda ve yaşlılarda kas zayıflığı
— Ayrıca düşük D vitamini seviyeleri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve astım gibi solunum sistemi hastalıklarının oluşum riskini arttırabilmektedir. Aynı zamanda akciğer fonksiyonunun da azalmasına sebep olabilmektedir.
D Vitamini Eksikliği İçin Risk Grupları:
— 65 yaş üzeri bireyler
— Güneşe sınırlı miktarda maruz kalan bireyler
— Koyu ten rengine sahip bireyler
— Crohn ve Çölyak hastalığı gibi bağırsakta emilim bozukluğu olan hastalar
— Obez bireler
— Gastrik bypass ameliyatı geçirmiş bireyler
— Dışarıda oynamaya çok az zaman harcayan çocuklar ve ergenler
— Hamilelik ve emzirme döneminde olan kadınlar
— Güneş almayacak şekilde giyinenler
— Yaz aylarında dışarıda çok az zaman harcayan herkes
— Home Office çalışanlar, dükkan veya ofis çalışanları, gece vardiyası çalışanları ve dışarıya çıkmaya vakti olmayan bireyler
— Hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yaşayan insanlar
D Vitamini Yönünden Zengin Besinler:
— Somon, ton balığı, sardalya, alabalık gibi yağlı balıklar
— Morina yağı çok fazla D vitamini içerir fakat hamilelikte tüketimi sakıncalıdır.
— Yumurta, et ve süt az miktarda içerir, ancak bu mevsimlere göre değişir.
— D vitamini ile zenginleştirilmiş gıdalar (bazı kahvaltılık tahıllar, bebek mamaları ve bazı yoğurtlar)
— Mantar
Yaşa ve Cinsiyete Göre Günlük D Vitamini Gereksinimleri
KORONAVİRÜS VE D VİTAMİNİ
D vitamini, mikrobiyal enfeksiyonları ve ölüm riskini azaltan birçok mekanizmaya sahiptir. Bu mekanizmalarla akciğerin fibröz dokusundaki hasara ve pnömoniye yol açan faktörleri azaltabilmektedir.
D vitamini, koronavirüs gibi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı direnç geliştirmeye yardımcı olabilmektedir fakat korona virüsün tedavisi aşamasındaki etkisine dair şuan için yeterli kanıtlar bulunmamaktadır. Birçok çalışmada D vitamini takviyesinin grip oluşum riskini azalttığı, birçok çalışmada ise herhangi bir etkisinin bulunmadığı söylenmektedir. Yani bu durum aslında hala netliğe kavuşmuş değildir.
COVID-19 oluşum riskini azaltmada D vitamininin rolünün olduğunu söyleyen çalışmalar, D vitaminin şu etkileri dolayısıyla bu sonuca varmışlardır:
— Salgının kışın meydana gelmiştir ve kış aylarında vücutta D vitamini sentezi azalmaktadır.
— Bu virüsün yaşlı popülasyonu etkilemesinin bir sebebinin de özellikle 65 yaş ve üzeri bireylerde D vitamini sentezinin azalmış olmasına bağlamışlardır.
Örneğin yapılan güncel bir çalışmada, D vitamini düzeyleri özellikle İspanya, İtalya ve İsviçre'de yaşlı popülasyonda oldukça düşük bulunmuştur.
— Kronik hastalıklar vücuttaki D vitamini seviyelerini olumsuz etkileyebilmektedir. Bu sebeple kronik hastalığa sahip bireyleri daha fazla etkileyen bu virüsün bu hastaları kolaylıkla etkilemesi, D vitamini seviyelerinin azalmasına da bağlanmıştır.
— Güney Yarımküre’deki vaka sayısı yaz aylarında azalmaya başlaması ve vaka sayısının düşük olmasıyla D vitaminin olumlu etkisi olduğu düşünülmüştür.
— Bazı ilaçlar da vücuttaki D vitamini seviyelerini düşürebilmektedir(antiepileptikler, antineoplastikler, antibiyotikler, anti-enflamatuar ajanlar, antihipertansifler, antiretroviraller, endokrin ilaçlar ve bazı bitkisel ilaçlar). İlaç kullanımının yaş ile birlikte artması, yaşlı bireylerde D vitamini seviyelerinin azalmasına ve hastalığa açık hale gelmesine sebep olacaktır düşüncesini oluşturmuşlardır.
— ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri(CDC)’nin eski müdürü Dr. Tom Frieden, 23 Mart 2020'de COVID-19 salgınıyla mücadele için D vitamini kullanılmasını önermiştir.
Tabiki bu bulgular kısa dönemde çalışılmış ve sayıca yetersiz çalışmalardan elde edilmiştir ve D vitamini eksikliğinin COVID-19 ile bağlantılı olduğuna dair güncel bir kanıt olmasa şimdilik bulunmamaktadır.
Fakat yine de D vitaminini vücutta optimal düzeyde tutmak, bağışıklık sistemini güçlü tutmaya ve akciğerleri korumaya bir şekilde yardımcı olmaktadır.
KARANTİNADA D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN OLUŞMAMASI İÇİN YAPILABİLECEKLER:
— Koronavirüs sıcaktan veya güneş ışığından hoşlanmaz. Evinizi bol bol havalandırın; elinize çayınızı/kahvenizi alın ve balkonunuza, bahçenize, güneş görebileceğiniz bir yerlere çıkın.
Dahası, güneşlenmek ruh halinizi iyileştirir ve depresyonu önleyebilir. Dikkat etmeniz gereken şey şuan için sosyal mesafeyi korumak.
— Dünya Sağlık Örgütü (WHO), öğlen saatlerine doğru ve güneş batmadan önce güneşten faydalanmanın; kan dolaşımını hızlandırmanıza ve vücudunuz için bir detoks yapmanıza yardımcı olabileceğini söylemektedir. Özellikle karantina döneminde bu sizin için çok sağlıklı olacaktır.
— Sağlıklı ve dengeli bir beslenme planına uymaya devam edin, besinlerle gereken D vitamini ihtiyacınızı karşılamaya özen gösterin. Fakat ne yazık ki yine de besinlerle alınan D vitamini, günlük gereksinimleri karşılayamıyor.
Yani aslında ihtiyacınız olan diğer tüm vitaminleri ve besin ögelerini sağlayabilen sağlıklı, dengeli bir diyet bile, yeterli güneş ışığı alamıyorsanız, D vitamini eksikliğine sebep olacaktır.
— Bu sebeple güneş ışınlarının dik geldiği öğle saatlerinde yaklaşık 15 dakika sadece ellerinizi ve bileklerinizi güneşe maruz tutmanız sizin için yeterli olacaktır.
— Bu dönemde kendinizi her türlü yerden izole etmek zorundaysanız veya dışarı çıkamıyorsanız, doktorunuza danışın ve bir D vitamini takviyesi alın.
— Sonbahar ve kış aylarında dışarıdan yeterli güneş ışığı alamıyoruz. Fakat neyse ki depolanmış rezervlerimiz var. Yine de bunlar bazen D vitamini seviyelerini korumak için yetersiz kalabiliyor. Yılın böyle zamanlarında ve özellikle bu karantina döneminde D vitamini eksikliği yaşıyorsanız doktor tavsiyesi ile takviye alabilirsiniz.
— D vitamini, balık yağlarında bulunabilmekte veya takviye olarak tek başına da satılabilmektedir.
Balık karaciğeri yağları ve yüksek doz multivitamin takviyeleri genellikle A vitamini içerdiğinden, özellikle çok küçük çocuklarda, yaşlılarda veya yüksek doz A vitamini içeren bazı ilaçları kullanan bireylerde karaciğer ve kemik sorunlarına neden olabilir. Bu sebeple böyle bir takviye alacağınız durumda kendi kendinize hareket etmeyip doktorunuza danışmanız çok önemli.
— Bunun dışında tüm yıl boyunca günlük D vitamini takviyesi alması önerilen yukarıda saymış olduğum bazı risk grupları var. Eğer bu risk grubundaysanız ve endişeliyseniz de doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
Comments