KARANTİNANIN ÇOCUKLARDA PSİKOLOJİK YÖNÜ
Bu virüs salgınından fizyolojik olmasa da psikolojik olarak en çok etkilenen grup çocuklar bence. Tabiiki biz de ilk defa böyle bir durumla karşı karşıyayız fakat çocukların zihni bizden biraz daha farklı çalışıyor ve bu durumdan daha çok etkilenebiliyor, daha çok korkabiliyorlar.
Bunu değiştirmek aslında tamamen siz ebeveynlerin elinde. Öncelikle çocuğunuza virüs konusunda dürüst olmalı ve bu salgını, onu korkutmadan ona anlatmalısınız. Ne yaşadığımızı bilmek onların da hakkı.
Düşünsenize, okula gidiyorsunuz. Her gün arkadaşlarınızla görüşüyor ve bir şeyler için zaman harcıyorsunuz –bu, hiç sevilmeyen dersleri dinlemek olsa bile-. Sonra birden bütün bunlar kesiliyor. Kafaların karmakarışık olması haliyle çok normal.
Sosyal hayatının çoğunu okulda geçiren bir çocuğun oyuncağı elinden alınıyor.
Yani sözün özü, bu durumun keyfi olmadığını, bir mecburiyet olduğunu fakat geçici bir durum olduğunu; hiçbir şekilde endişe etmemesi gerektiğini ona anlatmalısınız.
Bu konuda sizin ev içindeki tavırlarınız da çok önemli. Çocuklar ve gençler, özellikle bu belirsiz zamanlarda mümkün olduğunca fazla istikrara ihtiyaç duyuyorlar.
Çocuklar, rol model olarak ailelerini görürler. Yani mevcut olan bu COVID-19 salgınına nasıl cevap vermeleri gerektiğini, siz ebeveynleri model alarak öğreniyorlar. Aile sürekli virüs konuşur, sürekli televizyondan vaka sayısının ve ölümlerin artışını takip edip endişesini belli ederse, bu endişe fazlasıyla çocuğa geçecektir. Üstelik çocuklar, endişeyi yönetmek konusunda bizim kadar tecrübeli değiller. Bu sebeple ev içinde virüs muhabbetinden çok, hem beraber hem de çocuğunuzun tek başına yapabileceği farklı etkinliklere yönelmek çok faydalı olacaktır.
İşte bunlardan bazıları:
- Çocuğunuzu dinlemek, onunla sohbet etmek
Hepimiz çocukların birçok soru sorduğunu biliyoruz ve ebeveynler bazen bu soruları görmezden gelebiliyor. Ancak şimdi bu belirsizlik döneminde onların da konuşmaya ihtiyacı var. Bu dönemde çocuklarınızı dinlemeniz ve onlara bunu hissettirmeniz gerekiyor. Örneğin: “Evet oğlum / kızım, bu harika, bunu düşünmem gerek, cevabı bulduğumda sana cevap vereceğim.” gibi tabirler bile yeterli olacaktır.
- Kitap okumak
Bu çocuğunuzun tek başına veya aileyle birlikte yapacağı bir aktivite olabilir. Ayrıca daha küçük yaşlardaki çocuklar için beraber vakit geçirdiğiniz zamanlarda sizin ona okuyacağınız kitaplar da ona zevk verecektir. Onları en sevdiğiniz kitaplarla veya yazarlarla tanıştırın.
İnternet üzerinden çocuğunuzun yaşına uygun e-kitaplar bulup ona okuyabilir veya onun okumasını sağlayabilirsiniz.
Çocuğunuzun kitapta anlamadığı yerler olursa bu konuda ona yardımcı olun. Kitap okuma süreci bittikten sonra çocuğunuzdan kitabın kısa bir özetini yazmasını veya sözlü olarak ifade etmesini isteyerek beraber kitabı tartışırsanız bu, onu motive edecektir.
- Birlikte egzersiz yapmak
İyi bir bağışıklık için fiziksel olarak aktif kalmak da önemlidir. Çocuklarınızı da günlük aktivitelerinize dahil etmeye çalışın. Örneğin her sabah egzersiz yapıyorsanız, onların da size katılmasına ve sizi taklit etmesine izin verin.
- Beraber rahatlatıcı aktiviteler yapmak
Birlikte oyunlar oynayın veya bulmacalar çözün.
Derin nefes alma, farkındalık meditasyonu veya diğer farklı meditasyon türleri gibi yeni rahatlama yolları bulmayı deneyebilirsiniz. Bu tür aktiviteler, zihni sakinleştirmenin ve stresi azaltmanın harika yolları olmalarının yanı sıra, çocuklarınızın da katılabileceği faaliyetlerdir.
Dans, yoga, zıplama veya aklınıza gelebilecek her türlü yaratıcı egzersiz. Bunun için internetteki videoları da takip edebilirsiniz.
- Beraber yemek yapmak
Yemeklerinizi çocuklarınızla birlikte pişirin, çocukların tarifleri seçmesine ve tüm sürece dahil olmasına izin verin. Bu, çocuğunuzun yemek yemesine de yardımcı olacaktır.
- Beraber film izlemek
Ailecek izleyeceğiniz filmler, beraber vakit geçirmenize olanak sağlayacak ve bu da çocuğunuzda güve duygusunun artmasına yol açacaktır.
- Planlama yaparak bir çizelge oluşturmak
Çocuğunuz için sanki okul devam ediyormuşçasına bir planlama yapın. Yapacak faaliyetlerini planlayarak aralarında teneffüslerin olduğu başlangıç ve bitiş zamanlarıyla bir zaman çizelgesi ayarlayın.
- Çocuğunuzun başkalarıyla bağlantıda kalmalarına yardımcı olmak
Çocuğunuzun arkadaşlarını ve akrabalarını aramalarına yardımcı olun. Görüntülü konuşmalar planlayın. Görüşemediği anneannesi, dedesi, babaannesi gibi yaşlılar veya izole olanlar için onları ne kadar özlediğini anlatan kartlar yapmasına yardımcı olun.
KARANTİNANIN ÇOCUKLARDA BESLENME YÖNÜ:
Sağlıklı ve dengeli beslenme, sağlık için çok önemlidir. Özellikle bağışıklık sisteminin güçlenmesi için yapılabilecek en güzel önlemlerden birisidir.
Bildiğimiz üzere karantina döneminde okullar uzaktan eğitime devam ediyor ve maalesef ki bu durumun ne kadar süreceği belli değil. Özellikle okul çağı çocukları için okul yemeklerine erişimin kaybedilmesiyle çocukların beslenmesi artık tamamen ebeveynlere, yani size kaldı.
Aslında bu dönemde çocukların beslenmesinde sağlıklı ve dengeli beslenmeye eklenecek çok bir şey yok. Fakat bu dönemde çocuklar vakit geçirebilmek adına veya sıkıldıkları için abur cubura normalden çok daha fazla yönelebiliyorlar. Öncelikli amacımız bunun önüne geçmek olmalı. Bir diğer amacımız ise hijyeni sağlamak.
- Öncelikle çocuklarınıza düzenli öğünler sağlayın. Bu da düzenli bir uyku ile mümkün olacaktır.
Kaçırılan ve düzensizleşen öğünler, yorgunluğu arttırır ve bağışıklığın azalmasına sebep olur. Bu da bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskini arttırmaktadır.
Özellikle günün erken saatlerinde yapılan kahvaltı; çocuklarda öğrenme, dikkat, motivasyon, yaratıcılık gibi bilişsel işlevleri geliştirecektir. Bu da evde kalınan süreçte çocuğunuzun yaratıcılığını kullanarak farklı faaliyetleri gerçekleştirmesi için bir motivasyon kaynağı olacaktır.
-Yumurta
-Süt
-Peynir
-Taze sıkılmış meyve suları => Özellikle bu dönemde bağışıklığı güçlendirmek için çok faydalı olacaktır.
-Bol yeşillik
-Tam tahıllı ekmek
İçeren besleyici bir kahvaltı, çocuğunuzun bu dönemde de gelişmesinin devam etmesi için çok önemlidir. Eğer çocuğunuz özellikle yumurta, süt, peynir gibi protein kaynaklarını tüketmiyorsa ona farklı alternatiflerle bu besinleri tükettirmeye çalışabilirsiniz. Mesela içerisine peynir ve sebze koyduğunuz bir omlet veya sebzeli bir krep, çocuğunuzun bir şekilde bu besinleri tüketmesine yardımcı olacaktır.
Ayrıca daha küçük yaşlardaki çocuklar için kahvaltı tabaklarını daha neşeli hale getirebilirsiniz -zeytinden göz, çeri domatesten burun ve çörekotundan ağız yaparak omletinizi süsleyebilirsiniz.
- Çocuğunuzun sağlıklı besleniyor olmasına özen gösterin.
Çocukların, yetişkinler için önerilen porsiyon büyüklüklerinden daha küçük porsiyonlara ihtiyaç duyduklarını unutmayın ve çocuğunuz doyduğunu söylediğinde onu dinleyin. Bu süreçte dikkat etmeniz gereken şey, çocuğunuzun bunu abur cubur tüketmek için yapmadığına emin olmanız gerektiğidir.
Hayvansal yağlardan, şekerden, tuz ve fazla tuzlu besinlerden çocuğunuzu uzak tutun. Bu gıdalar evde oldukça yani çocuğunuz ona erişebildikçe onu tüketecektir. Hangi çocuk uzatılan bir çikolataya “bu çok kalorili, yemem bunu, almayayım” demiştir ki? Lütfen abur cubur gibi hazır ve sağlıksız gıdaları eve almamaya çalışın. Siz eve aldığınız sürece evdeki minik fareler onları yemek isteyeceklerdir. Bazen çok fazla ısrarcı olabiliyorlarsa, bu durumlarda onlara sağlıklı atıştırmalıklar hazırlayın. Mesela meyveleri blenderden geçirip buzlukta dondurun, dondurmanız hazır olsun!
Evde daha uzun süre vakit geçirmek, size çocuğunuz için daha önce yapmak için zamanınız olmayan çeşitli tarifleri yapma imkanı sunabilir. İnternetten çocuğunuz için birçok sağlıklı ve lezzetli tarif bulabilirsiniz.
- Sadece çocuğunuz değil, siz de onunla birlikte sağlıklı beslenin.
COVID-19 salgını ile gelen karantina, birçok ailenin evde daha fazla zaman geçirmesine sebep oluyor; bu da öğünleri çocuklarla paylaşmak anlamına geliyor. Aile yemekleri, ebeveynlerin çocuklara sağlıklı beslenme konusunda rol model olmaları için çok büyük bir fırsat sağlamaktadır.
Ortak bir kasede yemek yemenin veya çocukları elle beslemenin yaygın olduğu ailelerde, bulaşmayı önlemek adına çocuğunuzun kendi tabak, kaşık ve çatalını kullanıyor olmasına dikkat edin.
- Çocuğunuzun taze meyve ve sebze tüketimini arttırın.
Çocuklar için yeterli meyve ve sebze tüketmek önemlidir. Bu tür yiyecekler taze, kurutulmuş, konserve veya dondurulmuş olarak pişirilebilir. Örneğin her öğüne farklı salatalar ekleyebilirsiniz.
Özellikle taze besinlerin tüketimine öncelik verin.
- Yemek hazırlama aşamasında hijyen kurallarını ihmal etmeyin.
Yemek hazırlamadan ve yemeden önce, sabunla el yıkama ve yemek hazırlama alanlarının düzenli olarak temizlenmesi gibi hijyen davranışlarını uyguladığınızdan emin olun. Çocuklarınızı yemekten önce ellerini doğru bir şekilde yıkamaları için teşvik edin. Gerekirse beraber yıkayıp nasıl yapılacağını ona öğretin.
Eğer çocuğunuzun bir bakıcısı var ise onu da bu konularda mutlaka bilgilendirin ve uygulamasını sağlayın.
- Çocuğunuzla birlikte yemek yapın.
Bu dönemde evde geçirilen vaktin artması, çocukların ebeveynler ile birlikte sağlıklı yemekler pişirmesi için yeni fırsatlar sunmaktadır ve bu da çocukluktan yetişkinliğe taşıyacakları önemli yaşam becerileri kazanmalarına yardımcı olacaktır. Ayrıca bu sayede kendi yardımlarıyla yaptıkları sağlıklı yemekleri yemeye daha istekli olacaklardır. Çocukları bu aktiviteye dahil ederken, yapılan yemeklerin çok zorlayıcı olmamasına dikkat edin. Ayrıca çocuğunuz için gerekli hijyen kurallarını da ona anlatmayı unutmayın (el yıkama, yüzeylerin temizlenmesi ve bazı çiğ besinlerin tüketiminden kaçınma gibi).
- Çocuğunuzun şeker alımını sınırlandırın.
Çocuğunuzun canı tatlı çekiyorsa, taze meyve her zaman öncelikli olmalıdır. Dondurulmuş meyveler, taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyveler de iyi seçeneklerdir. Çocuğunuza farklı tatlılar yedireceğiniz zaman şeker içeriğinin düşük olmasına çok dikkat edin ve çok büyük porsiyonlarda tükettirmemeye özen gösterin. Besinlere eklenen şeker veya bal miktarını sınırlandırın ve süt gibi içecekleri şekersiz tükettirmeye çalışın. Eğer çocuğunuz tadını sevmezse içine biraz meyve ekleyip –örneğin muz- blenderden geçirerek tükettirebilirsiniz. Bu şekilde meyve tüketimini de sağlayıp bağışıklığını güçlendirmiş olacaksınız. Şekersiz ve yağsız % 100 fındık ezmelerini de bu tatlılara ilave edebilirsiniz.
- Çocuklarınıza kahve ve çay gibi kafein içeren içecekler tükettirmemeye çalışın.
Bu, çocuğunuzun uyku düzeninin bozulmasına sebep olacaktır.
- Çocukların farklı hobiler edinmesini sağlayın.
Bu, onları abur cubur tüketimine odaklanmaktan alıkoyacaktır.
- Güvenli hijyen uygulamalarını takip edin:
— Ellerinizi, mutfağınızı ve eşyalarınızı temiz tutun.
— Çiğ ve pişmiş yiyecekleri ayrı tutun.
— Çiğ et gibi riskli besinlerin iyi piştiğine emin olun.
— Yemeklerinizi 5 °C'nin altında veya 60 °C'nin üzerinde güvenli sıcaklıklarda tutun.
— Hem çocuğunuz hem kendiniz için güvenli su ve güvenli gıda kullanın.
— Besinleri kızartmak yerine buharda pişirme, ızgara veya haşlama gibi daha az yağ gerektiren veya hiç yağ gerektirmeyen pişirme yöntemlerini tercih edin. Gerekirse yiyecekleri pişirmek için az miktarda zeytinyağı veya ayçiçek yağı gibi doymamış yağları kullanın.
— Çocuğunuza balık, ceviz ve fındık gibi sağlıklı yağları içeren besinleri tükettirin.
— Doymuş yağları sınırlamak için, et, tavuk ve hindi pişirirken ekstra yağ eklemeyin ve üzerindeki görünen yağı alın. Ayrıca çocuğunuz da siz de derisiz tüketin.
— Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek tercih edin.
— Siz ve çocuğunuz su tüketiminizi arttırın.
ÇOCUĞUNUZUN KARANTİNA DÖNEMİNDE TÜKETEBİLECEĞİ BESİNLER
Meyve Grubu
Çeşitlendirilmiş meyve tabakları
Evde kendi yaptığınız taze sıkma meyve suları (portakal suyu, elma suyu, havuç suyu vs.)
Dondurulmuş meyveler => Evde kendi dondurduğunuz meyveleri, meyve sularına, smoothie'lere veya yulaf lapasına ekleyebilir veya çözüldükten sonra sade yoğurtla çocuğunuza tükettirebilirsiniz.
Kurutulmuş meyveler;
— Kuru üzüm
— Yaban mersini kurusu
— Kurutulmuş elma dilimleri veya halkaları
— Kuru kayısı
— Kurutulmuş muz dilimleri
— Hurma
— Kuru incir
— Şeftali kurusu
— Armut kurusu
— Kuru erik
— Çilek kurusu
Sebze Grubu
Sağlıklı bitkisel yağlarla yapılmış sebze yemekleri
Kuru fasulye, mercimek, nohut gibi kurubaklagiller
Sebze çorbaları
Ev yapımı sebze suları
Dondurulmuş sebzeler => Dondurulmuş sebzeler besleyicidir ve bunları hazırlamak, tüketmek pratiktir. Örneğin çocuğunuz için serinletici bir smoothie hazırlayabilir ve arkanıza yaslanıp çocuğunuzun sebzeleri nasıl da güzel tükettiğini izleyebilirsiniz.
Et Grubu
Et
Tavuk
*Balık
Hindi
Kuruyemişler
*Ceviz
Fındık
Badem vb.
Tahıllar
Tam tahıllı ekmek ve galetalar
Yulaf ezmeli tahıl kaseleri veya tam tahıllı barlar
Fırınlanmış kıtır ekmek dilimleri
Az yağlı ve az tuzlu patlamış mısır
Süt ve Süt Ürünleri
Süt
Yoğurt
Ayran
Kefir vb.
ÇOCUKLARIN KARANTİNA SÜRECİNDE ÖĞÜNLERE GÖRE TÜKETEBİLECEKLERİ
Kahvaltı
Süt
Yumurta
Bal/reçel/pekmez (1 yemek kaşığı)
Zeytin veya ceviz
Meyve, Sebze veya taze sıkılmış meyve suyu
Tahıl grubu (ekmek/mısır gevreği/poğaça/tahıl barı vb.)
Ara Öğün
Meyve
Kuruyemiş (5 adet badem veya fındık/2 adet ceviz içi/1 yemek kaşığı çekirdek)
Süt/yoğurt/sütlü tatlı
Öğle Yemeği
Et /tavuk/balık
Sebze yemeği/salata
Süt/yoğurt/ayran
Tahıl grubu (ekmek/mısır gevreği/poğaça/tahıl barı vb.)
Ara Öğün
Meyve
Kuruyemiş (5 adet badem veya fındık/2 adet ceviz içi/1 yemek kaşığı çekirdek)
Süt/yoğurt/sütlü tatlı
Akşam Yemeği
Et /tavuk/balık
Sebze yemeği/salata
Süt/yoğurt/ayran
Tahıl grubu (ekmek/mısır gevreği/poğaça/tahıl barı vb.)
Ara Öğün
Meyve
Kuruyemiş (5 adet badem veya fındık/2 adet ceviz içi/1 yemek kaşığı çekirdek)
Süt
Commentaires