Akne Nedir?
Akne, derideki gözeneklerin ölü cilt hücreleri, bakteriler veya her ikisi ile tıkandığında gelişir. Bu tıkanma, vücut cildin kurumasını önleyen çok fazla sebum ürettiğinde de ortaya çıkar. Tıkanmış gözenekler enfeksiyona yol açabilir ve sivilce oluşumuna sebep olabilir.
Sivilcenin dört ana bileşeni vardır.
· Cilt tarafından aşırı yağ üretimi
· Aşırı bölünen cilt hücreleri veya “hiperproliferasyon”
· Bakteriler
· Enfeksiyon
Akne, ciltte; özellikle yüz, omuzlar, sırt, boyun, göğüs ve üst kollarda lekelere ve sivilcelere neden olan kronik, inflamatuvar bir durumudur. 11 ila 30 yaşları arasındaki her 4 kişiden 3'ünü etkilemekedir.
Genellikle ergenlik döneminde yağ bezleri aktifleştiğinde ortaya çıkar, ancak her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Yağ bezlerinden yağ üretimi, hem erkeklerde hem de kadınlarda böbrek üstü bezleri tarafından üretilen androjen tarafından uyarılmaktadır.
Bir dizi faktör akne oluşumunu tetiklemektedir, ancak ana neden androjen seviyelerindeki artıştır.
Androjen, ergenlik başladığında seviyeleri yükselen bir hormon türüdür. Kadınlarda ise östrojene dönüşmektedir. Artan androjen seviyeleri, cildin altındaki yağ bezlerinin büyümesine neden olur. Büyüyen bezler daha fazla sebum üretir. Artan sebum, gözeneklerdeki hücrelerin duvarlarını parçalayarak burada bakterilerin büyümesine neden olabilir.
Sivilceler tehlikeli değillerdir ancak ciltte iz bırakabilirler. Ayrıca hepimiz biliyoruz ki ciddi bir şey olmasa da dış görünüşümüz için bizi epey üzen bir şey bu sivilce.
Sivilceler, Yaşam Kalitesini Etkileyebilir ve Şu Etmenlere Yol Açabilir:
· Kaygı
· Depresyon
· Sosyal izolasyon
Cilt durumu ile ilişkili bu olumsuz sonuçlar nedeniyle, akne tedavisi çok önemlidir.
Şu anda sivilce için kesin bir tedavi olmamasına rağmen, etkili tedaviler arasında reçeteli ilaçlar ve reçetesiz satılan jeller ve kremler bulunmaktadır. Yaşam tarzı değişiklikleri de semptomları azaltmaya ve oluşumunu önlemeye yardımcı olabilmektedir.
Akne Oluşumuna Sebep Olan Bazı Etmenler:
· Genetik
· Sıcak ve nemli iklim
· Androjen ve lityum içeren bazı ilaçlar
· Yağ bazlı kozmetik ürünleri
· Hormonal değişiklikler
· Stres
· Anksiyete
· Adet dönemi
Peki Ya Beslenme?
Sivilce oluşumunda beslenmenin etkisinin olup olmadığı aslında yıllardır bir tartışma konusu.
Belki sivilceleri beslenme ile tedavi edemeyiz ama kesinlikle etkileyebiliriz. Belki de tek bir yiyecek sivilceye neden olmaz veya semptomlarını etkili bir şekilde tedavi etmez, ancak beslenme kesinlikle sivilce oluşumunun şiddetini azaltabilir veya durumu daha da kötüleştirebilir.
Herkesin vücudu farklıdır ve bazı insanlar belirli besinleri tükettiklerinde sivilcelerinin arttığını fark ederler. Doktorunuzun ve diyetisyeninizin gözetimi altında, sizin için en iyi olanı görmek için bu önerileri denemekte fayda var. Bu önerilere uyarken besin alerjilerinize veya hassasiyetlerinize dikkat etmelisiniz.
Sivilce Oluşumunu Önlemek İçin Beslenme Önerileri:
— İyi bir A vitamini (yeşil ve turuncu sebzeler), E vitamini(bitkisel yağlar, yağlı tohumlar vb.) ve çinko (kırmızı et, hindi eti, kabak çekirdeği, sarımsak, yer fıstığı vb.) kaynağı olan bir beslenme programı size yardımcı olacaktır. Bitki bazlı bir diyette çinko emme verimliliği düşük olabilir, bu nedenle bitki bazlı diyetlerde optimal düzeyde çinko, iyot, D vitamini ve B12 seviyeleri sağlamak için doktorunuza danışarak bir multivitamin ve mineral takviyesi alabilirsiniz.
Günde 1 avuç kabak çekirdeği yiyebilirsiniz. Bu, iyi bir çinko kaynağıdır.
— Omega-3 kaynağı besinlerin tüketiminin arttırılması (Yağlı balıklar,ceviz, fındık, chia tohumu, keten tohumu) olumlu etki gösterir. Çünkü omega-3, akne oluşumunu arttıran pro-enflamatuar süreçlere karşı koyar.
— Glisemik yükü düşük bir beslenme programı ile de sivilce oluşumu önlenebilir.
Glisemik indeks; bir besinin kan şekerini yükseltme miktarıdır.
Glisemik yük; bu miktarın o besinin tüketimine göre uyarlanmış halidir.
Yapılan bazı çalışmalarda gösterilmiştir ki, düşük glisemik yüklü besinlerden oluşan diyetler, insülin duyarlılığını arttırmakta ve akne oluşumunu azaltmaktadır. Ayrıca glisemik indeksi yüksek bir diyet, meme ve prostat kanseri için büyük bir risk faktörüdür. Bu nedenle yaşam boyunca sağlıklı, dengeli ve sizin yaşam tarzınıza uygun bir diyetin sürdürülmesi önemlidir.
Glisemik yükü yüksek bazı besinler:
- Beyaz ekmek
- Simit, poğaça vb.
- Mısır gevreği gibi şekerli kahvaltılık tahıllar
- Patates
- Şekerli besinler
- İrmik gibi hazır tahıllar
- Kavun, ananas ve patates dahil bazı meyve ve sebzeler
- Makarna
- Beyaz pirinç
- Patlamış mısır gibi atıştırmalık yiyecekler
Ayrıca dipnot olarak şunu da belirtmeliyim:
Şu anda, yağlı besinlerin akneye neden olduğuna dair çok az kanıt var gibi görünüyor. Aşırı aktif yağ bezleri, yağlı bir cilde neden olur. Aşırı fındık ve yağın (özellikle fıstık ve fıstık ezmesi) sebum üretimine ve akne oluşumuna sebep olması, fındık gibi yağlı tohumların diyetten çıkarılması gerektiği anlamına gelmez. Sadece porsiyon miktarlarına ve kavrulmamış olmalarına dikkat etmelisiniz. Ayrıca düşük glisemik indeksli ve az yağlı bir diyet ile birlikte tüketilen yağlı tohumlar, normal beslenmeye göre akne oluşumunu azaltmaktadır. Ancak glisemik yükü yüksek bir şekilde beslenmeye başladığınızda, cildiniz, diyetinizdeki yağlara daha duyarlı olacaktır.
— Omega-6 alımının gereğinden fazla olması ile akne oluşumu tetiklenebilir.
— Süt ve ürünlerinin fazla tüketimi akne oluşumunu arttırabilmektedir. Süt ile akne bağlantısı şimdilik zayıftır fakat yine de herkeste olmasa da, belki de sizde akne oluşumunu tetikleyebilir. Süt ve süt ürünleri, normal diyetinizde tüketmeniz gereken kaliteli protein kaynaklarındandır. Bu sebeple bu grubu tüketmeyi kesinlikle bırakmamalısınız. Süt yerine yoğurt tüketmeyi tercih edebilirsiniz. Yoğurt tüketmeyi sevmiyorsanız süt de olur; ama porsiyon miktarlarınızı azaltmanız gerekebilir.
— Yeşil çay tüketiminin arttırılması akne oluşumunu azaltacaktır.
Yeşil çayda bulunan polifenoller, ciltteki sebum üretimini azaltmakta ve bu şekilde akne tedavisinde faydalı olmaktadır.
— Meyve ve sebzelerle antioksidan alımınızı arttırın. Antioksidanlardaki zenginlik sadece akneye karşı koruma sağlamakla kalmaz, aynı zamanda cilde sağlıklı bir renk ve daha genç bir görünüm kazandırır.
Özellikle çilek, yaban mersini, böğürtlen, kiraz gibi meyveler ve yeşil yapraklı sebzeler.
— Çikolatadan uzak durmanıza gerek yok! Çikolatasız bir hayat hayal edemiyorsanız, bitter çikolatayı deneyin. Hatta bu, sivilceye karşı bazen koruyucu bile olabilmektedir! Fakat bitter çikolata olması önemli. Çünkü bitter çikolatanın şekeri nispeten düşüktür ve türüne bağlı olarak çok az süt içerir veya hiç içermez. Ayrıca akne ile savaşan başka bir besin maddesi olan çinkoyu bol miktarda içerir. Hem de çok lezzetli olan bu besini yediğinizde mutlu olursunuz! Daha ne olsun ki? Yani anlayacağınız, porsiyonu abartmadıkça bitter çikolata yiyebilirsiniz.
— Daha çok su için.
— Lif içeriği yüksek besinler tüketin (kepekli ve tam buğday tahıllar, kuru baklagiller, sebze ve meyveler gibi)
— Düzenli öğünleriniz olsun.
— Karbonhidrat azaltımına dayalı olan ketojenik diyetin de sivilce oluşumunu azaltabileceği söylenmektedir. Ketonemi durumu, kısa vadede insülin duyarlılığını arttırarak sivilce oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Tabiiki bu diyet bir uzman eşliğinde ve kısa vadede yapılmalıdır. Uzun dönemde olumsuz birçok etkisi bulunmaktadır.
Cilt Dostu Bazı Besinler:
— Hindi eti
— Bitki bazlı süt alternatifleri: kaju sütü, badem sütü, hindistancevizi sütü vb.
— Yumurta
— Havuç, kayısı ve tatlı patates gibi sarı ve turuncu meyve ve sebzeler
— Ispanak, brokoli ve diğer koyu yeşil ve yapraklı sebzeler
— Domates
— Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, ayçiçek yağı, avokado, fındık yağı, yağlı tohumlar, hindistancevizi yağı vb.)
— Yaban mersini
— Çilek
— Greyfurt
— Kepekli tahıllar
— Tam buğday ekmeği
— Esmer pirinç
— Kinoa
— Kabak çekirdeği
— Fasulye, bezelye ve mercimek gibi kurubaklagiller
— Somon, uskumru ve diğer yağlı balıklar
— Anti-inflamatuar otlar ve baharatlar: zerdeçal , tarçın, karabiber, maydanoz, sarımsak, zencefil, toz biber, vb.
— Su
Uzak Durulması Gerekenler Besinler:
— Doymuş yağlar
— Trans yağlar
— Alkol
— Şeker ve şekerli besinler
— İşlenmiş gıdalar
— İçeriğini bilmediğiniz her türlü gıda
Beslenme Dışı Öneriler:
— Çok rahatsız oluyorsanız bir uzmandan mutlaka yardım alın.
— Yüzünüzü günde en az iki kere ılık su su ve özellikle akneli ciltlere özel olan yumuşak sabunlarla yıkayın.
— Cildinize peeling yapmayın veya sivilcelerinizi patlatmayın, çünkü bu enfeksiyonu daha da arttırabilir, daha fazla şişme ve kızarıklığa neden olabilir.
— Yüzünüze dokunmaktan kaçının.
— Sebum ve cilt kalıntısı içerebileceği için telefonla konuşurken telefonu yüzünüzden uzak tutun.
— Özellikle losyon, krem veya makyaj uygulamalarından önce ellerinizi sık sık yıkayın.
— Makyaj malzemelerinizi, özellikle de fırçalarınızı sık sık temizleyin.
— Uyumadan önce makyajınızı mutlaka çıkarın.
— Hassas ve sivilceli ciltlere özel olan makyaj malzemelerini kullanın ve yağ bazlı ürünlerden kaçının. Gözlük takıyorsanız gözlüklerinizi de düzenli olarak temizleyin.
— Akne sırtınızda, omuzlarınızda veya göğsünüzde ise, cildinizin nefes almasını sağlamak için gevşek kıyafetler giymeyi deneyin.
— Eşarp/şal kullanıyorsanız düzenli olarak yıkayın.
— Tıraş esnasında elektrikli tıraş makinesi veya keskin bir tıraş makinesi kullanın. Tıraş losyonu uygulamadan önce cildinizi ve sakalınızı ılık sabunlu suyla yıkayarak yumuşatın.
— Sebum ve cilt kalıntılarını topladığı için saçlarınızı temiz tutun. Kakao yağı gibi yağları içeren saç ürünlerinden kaçının.
— Cildin daha fazla sebum üretmesine neden olabileceğinden, aşırı güneş ışığından kaçının. Birçok sivilce ilacı güneş yanığı riskini artırır.
— Endişe ve stresten uzak durmaya çalışın. Çünkü bu durumlar akne oluşumunu şiddetlendiren kortizol ve adrenalin üretimini arttırmaktadır.
— Sıcak ve nemli iklimlerde yaşıyorsanız terlemeyi önlemek için cildinizi serin ve kuru tutmaya çalışın.
תגובות